Rak skóry złośliwy

RAK SKÓRY

Rak skóry jest u ludzi rasy białej jednym z najczęściej występujących nowotworów stanowiącym około 30% wszystkich nowotworów złośliwych. Większość tego typu nowotworów rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała, a częstość występowania jest najwyższa u osób pracujących na wolnym powietrzu (rybacy, rolnicy) jak również u ludzi często opalających się. Może on również występować na skórze osłoniętej, w okolicy narządów płciowych lub kończyn dolnych.

Przyczyny

  • ekspozycja na słońce, szczególnie na promienie UV 

  • narażenie na działanie środków chemicznych, takich jak arsen, węglowodory, herbicydy, środki grzybobójcze, pochodne ropy naftowej, syntetyczne środki przeciwmalaryczne 

  • palenie tytoniu (rak wargi) 

  • przewlekłe miejscowe drażnienie skóry (przetoki, przewlekły zastój żylny) 

  • zaniki skóry 

  • rogowacenie starcze 

  • promienie jonizujące 

  • zakażenie wirusem HPV

Do stanów przedrakowych należą:

  • rogowacenie słoneczne/starcze (keratosis actinica/senilis)

  • róg skórny (cornu cutaneum)

  • uszkodzenie rentgenowskie skóry (radiodermitis)

  • rogowacenie chemiczne (np. arsenowe, dziegciowe)

  • rogowacenie białe (leukoplakia) – w obrębie błon śluzowych

  • skóra pergaminowa i barwnikowa (xeroderma pigmentosum)

  • przerosłe blizny po oparzeniach

     

Objawy kliniczne

Rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare, basalioma, BCC)
Nowotwór złośliwy, bardzo rzadko dający przerzuty, przy czym naciekając miejscowo tkanki, może być przyczyną rozległych zniszczeń.


Lokalizacja: skóra twarzy, powyżej linii łączącej kąt ust z uchem (90%) oraz szyja i grzbiety dłoni, 
Objawy: małe, twarde, połyskliwe, przeświecające guzki o barwie kości słoniowej; po upływie kilku miesięcy na obwodzie ogniska nowotworowego tworzy się błyszczący, perełkowaty wał z widocznymi, rozszerzonymi naczyniami (teleangiektazje) na powierzchni a w jego części tworzy się owrzodzenie pokryte strupem.

Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare, SCC)
Jest drugim co do częstości występowania rakiem skóry oraz najczęstszym nowotworem okolic przejściowych pomiędzy skórą a błonami śluzowymi. Rak ten wywodzi się z komórek warstwy kolczystej naskórka, może powstać na skórze niezmienionej lub w obrębie wcześniej istniejących ognisk rogowacenia słonecznego i rogowacenia białego.
Lokalizacja: w większości przypadku rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała (na skórze głowy, szyi, tułowia i kończyn a także w obrębie skóry narządów płciowych).
Objawy: obraz kliniczny jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Najczęściej rak kolczystokomórkowy przyjmuje postać czerwonej grudki lub tarczki o złuszczającej się lub pokrytej strupami powierzchni. W późniejszym okresie zmiana może przyjąć postać guzka o brodawkującej powierzchni, której może towarzyszyć świąd, krwawienie i ból. Rak kolczystokomórkowy może dawać przerzuty (2% - 20% wszystkich SCC) do regionalnych węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe do kości, mózgu i płuc.

Leczenie

Chirurgiczne
Podstawowym sposobem leczenia raka skóry jest chirurgiczne usunięcie guza zarówno postaci wczesnych jak i zaawansowanych. Usunięcie guza powinno zostać wykonane z marginesem zdrowych tkanek wokół guza.
W leczeniu raka skóry stosuje się również kriochirurgię z użyciem płynnego azotu, która ma szczególne zastosowanie w przypadku zmian przedrakowych. W przypadku przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych leczenie polega na wycięciu zajętych regionalnych węzłów chłonnych dla danego umiejscowienia raka skóry.
W przypadku dynamicznie rozwijających się raków oraz nieresekcyjnych przerzutów do węzłów chłonnych leczeniem z wyboru jest radioterapia lub chemioterapia.

Rokowanie
W przypadku raka podstawnokomórkowego, który praktycznie nie daje przerzutów odległych uzyskuje się 100% wyleczeń. W przypadku raka kolczystokomórkowego 5-letnie przeżycie wynosi około 90% i zależy głównie od stopnia zaawansowania i skuteczności pierwotnego leczenia radykalnego a w przypadkach w których doszło do przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych 5-letnie przeżycie wynosi 70%, a gdy obecne są przerzuty odległe - 30%.